Żydzi. Polska. Autobiografia: Chasydzkie pamiętniki i autobiografie

Czy chasydzi pisali pamiętniki? A jeśli tak, to o czym? Czy opisane w nich życie to głównie religijna ekstaza i pielgrzymki do cadyków? Czy może seks, przemoc i pieniądze?

Chasydyzm, zrodzony na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej żydowski ruch mistyczno-ekstatyczny jest jednym z najciekawszych zjawisk w wielowiekowej historii Żydów i być może najważniejszym ruchem religijnym zrodzonym na tych ziemiach. Mimo że intensywnie studiowany, wciąż wiemy zaskakująco mało o jego życiu codziennym, o chasydzkich rodzinach, o intymnym doświadczeniu religijnym, a więc o tym wszystkim, co tak chętnie opowiadają autobiografie.

———————————————————————
📌 Czas: czwartek 28 września, godz. 18.00
📌 Miejsce: klub Proza | Wrocławski Dom Literatury (Przejście Garncarskie 2)

Wstęp wolny

📺 Spotkanie będzie transmitowane między innymi na facebookowych stronach Domu Literatury Wrocławia Miasta Literatury UNESCO i klubu Proza.
————————————————————————

W czasie rozmowy z Anną Ciałowicz, autorką i tłumaczką chasydzkich autobiografii, oraz dr Wojciechem Tworkiem, wybitnym badaczem tego ruchu, zastanowimy się nad zjawiskiem autobiografii chasydzkiej i jego znaczeniem dla poznania ruchu chasydzkiego. Kiedy chasydzka autobiografia powstaje, co ją charakteryzuje, czym różni się od innych pamiętników powstających tak licznie w Europie Wschodniej? A przede wszystkim, co takiego autobiografie mówią nam o chasydyzmie, czego nie mogliśmy dowiedzieć się z innych źródeł historycznych? Zastanowimy się też nad obecnością wątków chasydzkich w autobiografiach niechasydzkich, zarówno wobec tego ruchu przychylnych, jak i mu wrogich. Postaramy się wyjaśnić, jak inaczej wygląda życie przeciętnego chasyda oglądane przez pryzmat jego intymnych wspomnień od obrazu dostarczonego przez normatywną kulturę rabiniczną. No i opowiemy kilka najciekawszych chasydzkich historii, tak jak zapisali je sami chasydzi w opowieściach o swoim życiu.

Osoby uczestniczące w dyskusji:
📚 Anna Ciałowicz –
📚 Wojciech Tworek –
📚 Marcin Wodziński –

📌 O cyklu:
Cykl „Żydzi. Polska. Autobiografia” jest wspólną inicjatywą realizowaną przez Wrocławski Dom Literatury wspólnie z Katedrą Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, Muzeum Historii Żydów POLIN i Wydawnictwem PWN. Kuratorką cyklu jest Joanna Degler.

Celem organizowanych przez nas spotkań jest prezentacja w formie dyskusji żydowskiej literatury wspomnieniowej z ziem polskich.
Polska od czasów późnego średniowiecza do czasów Zagłady była obszarem, na którym rozwijała się jedna z największych i najbardziej dynamicznych społeczności żydowskich. W szczytowym okresie zamieszkiwało ją ok. 80% ogólnej liczby Żydów i Żydówek na świecie. Poprzez stulecia kultura żydowska zakorzeniła się na terenach polskich i stała się ich integralnym elementem, pozostając w nieustającej osmozie z kulturą polską, często stając się jej nieodłączną częścią.

W czasie spotkań będziemy rozmawiać o dziełach reprezentatywnych dla środowisk możliwie najbardziej zróżnicowanych kulturalnie, językowo, społecznie, politycznie oraz regionalnie. Kultura Żydów i Żydówek polskich miała i ma heterogeniczny charakter i naszym założeniem jest pokazanie tej różnorodności, dlatego jako temat dyskusji pojawią się dzieła przetłumaczone z różnych języków: jidysz, hebrajskiego, niemieckiego, rosyjskiego, a także te napisane po polsku. Omawiani autorzy i autorki będą prezentowali rozmaite typy wykształcenia, religijności i różnorodny charakter osadzenia w tradycyjnej kulturze żydowskiej, jak w kulturze polskiej, niemieckiej czy rosyjskiej. Będą to mieszkańcy i mieszkanki wielkich miast i małych miasteczek, osoby znane i takie, które nie wyróżniały się czymś szczególnym, ale ich wspomnienia dostarczają wielu ważnych informacji z zakresu obyczajowości i historii życia codziennego, a niekiedy bezcennych informacji o wielkich wydarzeniach historycznych, w których przyszło im uczestniczyć.

Spotkania z przekładami żydowskiej literatury dokumentu osobistego mogą stanowić formę otwarcia na inność, poznawania kultury mniejszościowej, dopuszcza ona bowiem subiektywny głos, spojrzenie od wewnątrz, umieszczone jednak w ogólniejszym, ponadsubiektywnym kontekście historyczno-społecznym. Granica między kreacją i faktografią, fikcją i prawdą jest tutaj płynna, otrzymujemy jednak wgląd do świadomości indywidualnej, niejednokrotnie odwołującej się do pamięci zbiorowej osadzonej w świecie tradycji, symboli i mitów żydowskiego kręgu kulturowego. Kreowanie swej tożsamości przez autora/autorkę wspomnień czy autobiografii pozwala zapoznać się z ideałami społecznymi, systemem wartości oraz odniesień jednostkowych i grupowych. Poza tym losy jednostkowe przedstawiciela/przedstawicielki mniejszości narodowej, która od wieków żyła obok i wśród społeczności polskiej pozwalają z nowej perspektywy spojrzeć na dobrze już rozpoznane procesy historyczno-społeczne zachodzące na ziemiach polskich.

Nazwa spotkań Żydzi. Polska. Autobiografia nawiązuje do redagowanej przez Joannę Degler serii wydawniczej, będącej efektem kierowanego przez Marcina Wodzińskiego monumentalnego projektu przetłumaczenia i opublikowania w krytycznym opracowaniu kanonu literatury autobiograficznej Żydów i Żydówek z ziem polskich, realizowanego od 2018 r. przez Katedrę Judaistyki im. T. Taubego Uniwersytetu Wrocławskiego we współpracy z Wydawnictwem PWN oraz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, w finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Zespół realizujący projekt liczy ponad 30 osób i jest to pierwszy projekt, który na taką skalę integruje tłumaczy/tłumaczki i badaczy/badaczki ze wszystkich ośrodków studiów żydowskich w Polsce.